Lý Chiêu Hoàng 李昭皇 | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Nữ hoàng nước ta (chi tiết...) Bạn đang xem: nữ hoàng đế đầu tiên của việt nam là ai | |||||||||||||
Hoàng đế Đại Việt | |||||||||||||
Tại vị | tháng 10 năm 1224 - 10 mon một năm 1226 | ||||||||||||
Đăng quang | 1224 | ||||||||||||
Phụ chính | Thái úy Trần Thừa | ||||||||||||
Tiền nhiệm | Lý Huệ Tông | ||||||||||||
Kế nhiệm | Triều đại mái ấm Lý sụp đổ Trần Thái Tông (Nhà Trần) | ||||||||||||
Hoàng hậu Đại Việt | |||||||||||||
Tại vị | 1226 - 1237 | ||||||||||||
Tiền nhiệm | Hoàng hậu trước tiên ở trong nhà Trần Nhà Lý: Thuận Trinh Hoàng hậu | ||||||||||||
Kế nhiệm | Hiển Từ Thuận Thiên Hoàng hậu | ||||||||||||
Thông tin yêu chung | |||||||||||||
Sinh | Tháng 9 năm Mậu Dần (1218) Thăng Long (?) | ||||||||||||
Mất | Tháng 3 năm Mậu Dần (1278) (61 tuổi) Cổ Pháp (?) | ||||||||||||
An táng | rừng Báng | ||||||||||||
Phối ngẫu | Trần Thái Tông Trần Cảnh Lê Phụ Trần | ||||||||||||
Hậu duệ |
| ||||||||||||
| |||||||||||||
Tước hiệu | Thiên Hinh Công chúa (天馨公主) Hoàng hoàng thái tử (皇太子) Chiêu Hoàng (昭皇) Chiêu Thánh Hoàng hậu (昭聖皇后) Chiêu Thánh Công chúa (昭聖公主) (giáng vị) | ||||||||||||
Triều đại | Nhà Lý (khi sinh) Nhà Trần (hôn nhân) | ||||||||||||
Thân phụ | Lý Huệ Tông | ||||||||||||
Thân mẫu | Linh Từ Quốc mẫu |
Lý Chiêu Hoàng (chữ Hán: 李昭皇; 1218 - 1278), Chiêu hoàng đế (昭皇帝) hoặc Chiêu Thánh Hoàng hậu (昭聖皇后) là nữ vương của đế quốc Đại Việt, cũng chính là vua sau cùng của triều đại mái ấm Lý, trị vì như thế từ thời điểm năm 1224 cho tới năm 1225. Bà là Nữ hoàng có một không hai vô lịch sử hào hùng nước ta, tuy nhiên ko cần là vị vua phái đẹp trước tiên, vị nữ giới quân công ty trước tiên là Nữ vương vãi Trưng Trắc.[1][chú mến 1] Bà được chủ yếu vua phụ vương Lý Huệ Tông rời khỏi chỉ truyền ngôi, mặc dù phía bên trong đem năng lực vì thế sự sắp xếp của Điện chi phí Chỉ huy sứ Trần Thủ Độ, người đang được tóm quyền lực tối cao vô triều đôi khi cũng chính là chú bọn họ mặt mũi nước ngoài của bà.
Năm 1225, Chiêu Hoàng được Trần Thủ Độ bố trí nhường nhịn ngôi mang lại Trần Cảnh (Trần Thái Tông), triều đại mái ấm Lý thống trị Đại Việt rộng lớn 200 năm vẫn đầu tiên kết thúc giục. Sau Lúc nhượng vị, Chiêu Hoàng trở nên vợ vua của Thái Tông cho tới Lúc bị truất phế truất vô năm 1237 vì như thế ko sinh được con cái nối dõi. Hiển Từ Thuận Thiên Hoàng hậu, người nối tiếp vị ngôi vợ vua tiếp sau đó, đó là chị ruột của bà. Sau năm 1258, ở tuổi tác 40, bà tái ngắt giá bán lấy Lê Phụ Trần, một viên tướng tá đem công tương trợ Trần Thái Tông tránh bị truy kích vô lượt quân Nguyên vô cướp. Hai người sinh sống cùng nhau rộng lớn hai mươi năm và sinh được một trai là Thượng vị hầu Lê Tông và 1 gái là Ứng Thụy Công chúa Lê Ngọc Khuê. Bà tạ thế ngay lập tức sau Thái Tông khoảng chừng một năm.
Cuộc đời của bà tràn phức tạp và thảm kịch, Lúc trở nên một hero cốt yếu vô cuộc lay chuyển triều đại tràn kịch tích đằm thắm mái ấm Trần và mái ấm Lý. Vốn dĩ là công chúa, sau trở nên nữ giới nhà vua, rồi lại trở nên vợ vua và bị giáng làm mướn chúa, cuộc sống của Chiêu Hoàng khiến cho hậu thế Reviews là 1 trong quy trình tràn phức tạp, cũng trở nên mối cung cấp hứng thú của thật nhiều kiệt tác ganh đua ca, nhạc họa và năng lượng điện hình ảnh.
Thân thế[sửa | sửa mã nguồn]
Lý Chiêu Hoàng lúc đầu mang tên là Lý Phật Kim (李佛金), sau thay đổi theo dõi thương hiệu húy là Lý Thiên Hinh (李天馨), là phụ nữ loại nhì của Lý Huệ Tông Lý Hạo Sảm - vị vua loại 8 của triều đại mái ấm Lý. Mẹ của bà là Linh Từ Quốc khuôn mẫu Trần thị, thông thường bị dã sử và người tân tiến gọi là "Trần Thị Dung", phụ nữ của Trần Lý, sau trở nên vợ vua của Huệ Tông. Không rõ rệt Thiên Hinh sinh ngày từng nào, chỉ biết bà được sinh vào lúc mon 9 (ÂL), năm Mậu Dần (1218), tức năm loại 8 niên hiệu Kiến Gia, điểm bà được sinh rời khỏi có lẽ rằng là bên trên đế đô Thăng Long. Tước hiệu lúc đầu là Chiêu Thánh Công chúa (昭聖公主).
Trên bà mang trong mình một chị gái là Thuận Thiên Công chúa, sau được gả mang lại Khâm Minh đại vương vãi Trần Liễu - đàn ông trưởng của Trần Thừa và là anh trưởng của Trần Thái Tông Trần Cảnh. Vào thời gian bà được sinh rời khỏi, Lý Huệ Tông vẫn sớm trừng trị dịch điên, triều đình trọn vẹn rớt vào tay bọn họ Trần nhưng mà đại biểu là Trần Tự Khánh - lúc ấy đang được lưu giữ dịch vụ Thái úy, quyền phụ chủ yếu. Trần Tự Khánh là anh loại của Trần hậu, tức là bác bỏ ruột của Chiêu Thánh[2]. Một người bác bỏ không giống của Chiêu Thánh là Trần Thừa lưu giữ chức "Nội thị Phán thủ" (内侍判首) - làm chủ những quan liêu nội thị đáp ứng ngay sát mang lại Lý Huệ Tông[3][chú mến 2].
Năm Nhâm Ngọ, tức năm Kiến Gia loại 12 (1222), Huệ Tông rước những lộ nội địa đều phân tách mang lại nhì nàng công chúa phụ nữ của tớ (triều Lý đem tổng 24 lộ), lấy những hoành nô nằm trong lệ và quân nhân bạn dạng lộ, phân tách nhau thực hiện giáp[4]. Sau Lúc Trần Tự Khánh tạ thế, Trần Thừa được sử dụng tiếp thực hiện Thái úy phụ chủ yếu, vô triều ko xưng thương hiệu, một người cậu không giống của Chiêu Thánh là Trần Thủ Độ lại được Huệ Tông phó mang lại sở hữu chức "Điện chi phí Chỉ huy sứ" (殿前指揮使), vận hành những cơ cấu tổ chức quân sự chiến lược cốt yếu của hoàng cung.
Hoàng đế cuối cùng[sửa | sửa mã nguồn]
Được nhường nhịn ngôi[sửa | sửa mã nguồn]
Năm Giáp Thân, Kiến Gia năm loại 14 (1224), mon 10, Lý Huệ Tông rời khỏi chỉ lập Chiêu Thánh thực hiện Hoàng thái tử (皇太子) rồi truyền ngôi[chú mến 3], thay đổi niên hiệu là Thiên Chương Hữu Đạo (天彰有道), tôn hiệu là Chiêu Hoàng (昭皇). Lý Huệ Tông xuống tóc ở miếu Chân Giáo vô đại nội[5][chú mến 4].
Năm Ất Dậu, Thiên Chương Hữu Đạo năm thứ hai (1225), bọn họ Trần vì thế tóm quyền bính, theo lần lượt được ban chức tước đoạt cần thiết mang lại con trẻ của mình vô bọn họ, đáng chú ý nhất là thật nhiều con cái con cháu bọn họ Trần được tuyển chọn vô cung nhằm sung vô những dịch vụ hầu vô đại nội, thân thiết với Chiêu Hoàng, gồm những: "Lục hỏa Thị cung ngoại" (六火侍宫外), "Chỉ hầu" (祗侯; hoặc còn gọi "Chi hậu") và "Nội nhân Thị nội" (内人侍内), thông thường thay cho nhau trực chầu hầu[6][chú mến 5]. Lúc này, dịch vụ của Trần Thủ Độ vẫn khái quát cho tới nỗi "coi lưu giữ từng việc quân sự chiến lược vô ngoài trở nên thị", trong những con trẻ của mình vô cung hầu Chiêu Hoàng thì đem Trần Bất Cập là con cháu gọi Trần Thủ Độ vày chú - được phong "Cận Thị thự Lục viên Chi hậu" (近侍署六局祗候), ngoại giả còn tồn tại Trần Thiêm thực hiện "Chi Ứng cục" (祗應局) và Trần Cảnh thực hiện "Chính thủ" (政首)[chú mến 6]. Chính thủ Trần Cảnh, là đàn ông thứ hai của quan liêu Thái úy Trần Thừa, mới mẻ 8 tuổi tác được đi vào hầu ngay sát Chiêu Hoàng, lúc đầu đơn thuần ở bên phía ngoài năng lượng điện, tiếp sau đó phụ trách cứ fake nước tắm mang lại Chiêu Hoàng nên vô hầu phía bên trong. Trần Cảnh nằm trong ngay sát tuổi tác với Chiêu Hoàng, được Chiêu Hoàng thân thiết, yêu thương mến, hoặc trêu đùa. Trần Thủ Độ lấy thời điểm cơ hình thành cuộc hôn nhân gia đình đằm thắm Chiêu Hoàng và Trần Cảnh rồi fake phó triều chủ yếu bằng phương pháp nhằm Chiêu Hoàng nhường nhịn ngôi mang lại ông xã. Từ cơ, mái ấm Trần được xây dựng.
Năm Ất Dậu (1225), ngày 21 mon 10 (tức ngày 22 mon 11 dương lịch), Chiêu Hoàng xuống chiếu nhường nhịn ngôi mang lại Trần Cảnh. Ngày 11 mon 12 năm ấy (tức ngày 10 mon một năm 1226), Chiêu Hoàng quăng quật hoàng bào mời mọc Trần Cảnh đăng quang vua ở năng lượng điện Thiên An, dựng lên mái ấm Trần, sử gọi là Trần Thái Tông[8]. Chiêu Hoàng được Thái Tông lập thực hiện vợ vua, thay đổi gọi là Chiêu Thánh. Từ phía trên mái ấm Lý trọn vẹn đoạn sau 216 năm thống trị.
Quá trình truyền ngôi[sửa | sửa mã nguồn]
Cuốn sách sẽ là cỗ biên niên sử nhanh nhất có thể của nước ta - Đại Việt sử lược[chú mến 7] - vẫn chép lại quy trình truyền ngôi mang lại dòng tộc mái ấm Trần rất rất phức tạp. Theo như sách này ghi lại, Huệ Tông truyền ngôi đoạn vẫn lưu giữ tầm quan trọng chủ yếu trị cần thiết, và ông vẫn công ty trương dàn xếp nhường nhịn ngôi, bên dưới sự góp thêm phần không hề nhỏ của Thái úy Trần Thừa nằm trong Trần Thủ Độ (sách này chép Thủ Độ đang được lưu giữ tước đoạt "Thượng phẩm Phụng ngự" 上品奉御), sau khoản thời gian truyền ngôi mang lại bọn họ Trần thì Huệ Tông mới mẻ xuống tóc.
“ | Năm Ất Dậu [năm 1225-ND], là năm Kiến Gia loại 15. Tháng 6, mái ấm vua nhường nhịn ngôi mang lại con cái loại nhì là Chiêu Thánh Công chúa. Chiêu Thánh đăng quang lấy hiệu là Chiêu Hoàng, tôn vua Huệ Tông thực hiện Thái thượng hoàng, thay đổi niên hiệu là Thiên Chương Hữu Đạo.
Mùa sầm uất, mon 11, Thái thượng hoàng thấy nữ giới chúa còn nhỏ, lấy thực hiện lo lắng mới mẻ mang lại mời mọc Phùng Tá Chu cho tới nhưng mà ấn định nối tiếp trình bày rằng: "Trẫm vì như thế không tồn tại đức, trẫm giắt tội với trời, cho nên vì thế bị tuyệt hậu, không tồn tại con cái nhằm nối dõi. Nay trẫm truyền ngôi mang lại phụ nữ, tuy nhiên thấy một người thanh nữ nhưng mà khiến cho bảo đấng mài râu, như đem điều là bọn bọn chúng không hỗ trợ mang lại, vớ đến thời điểm hối hận hận lại thì cơ nghiệp vẫn thất lạc rồi. Chi vày trẫm theo dõi khuôn mẫu quy tắc thuở thời trước của Đường Nghiêu, khuôn mẫu thể thức ngay sát đấy là Nhân Tổ (tức Lý Nhân Tông), nhằm lựa chọn lựa chọn người hiền hậu nhưng mà trao ngôi mang lại. Nay đem điều trẫm thấy là mỗ người con cái loại nhì của Thái úy (Trần Thừa)[chú mến 8], tuổi tác hãy còn nhỏ nhưng mà tướng tá mạo không giống thông thường, vớ hoàn toàn có thể hùn đời, yên ổn dân. Cho nên, trẫm mong muốn dùng để làm con cái nhưng mà thực hiện công ty cơ nghiệp nước mái ấm. Vả lại, trẫm thấy Chiêu Hoàng cũng xứng song với mỗ. Các khanh hãy vì như thế trẫm nhưng mà trình bày với quan liêu Thái úy rõ". Thái Tổ (tức Trần Thừa) cũng ko tin yêu điều đó. Quan Tả phụ là Nguyễn Chánh Lại bảo rằng: "Họ Nguyễn (tức bọn họ Lý, vì thế sách này viết lách vô thời Trần) đem nước đấy. Vua hiền hậu thì đem tới sáu, bảy người gầy còm hình thành cơ nghiệp, nhưng mà khuôn mẫu đức của mình lại sở hữu quá, nhằm lại khuôn mẫu ơn trạch ngấm nhuần vô lòng người vẫn lâu nhiều năm rồi. Một sớm, mái ấm vua sợ hãi đem người không giống bọn họ thao tác làm việc nối tiếp tự động nên mới mẻ đem ý thăm hỏi dò la demo, nhằm coi khuôn mẫu ý của tao ra làm sao đấy. Nếu tao nhân này mà nhận tiếng, thiên hạ vớ tiếp tục bảo Thái úy thực vẫn đem ý soán nghịch". Thái úy mong muốn nghe theo dõi tiếng của Nguyễn Chánh Lại thì quan liêu Thượng phẩm Phụng ngự là Trần Thủ Độ trình bày rằng: "Lời Tả phụ sai rồi! Nếu nhưng mà Hoàng thượng đem đàn ông và lại nhường nhịn ngôi mang lại Nhị bác sĩ (tức Trần Cảnh) thì việc ngược ấy tao ko thể vâng chiếu được. Nay, Hoàng thượng ko người nối tiếp tự động, ý mong muốn lựa chọn người hiền hậu nhằm phó thác ngôi cao. Đó là ngài học theo việc nhường nhịn ngôi của Nghiêu Thuấn thuở thời trước. Vậy nhưng mà lo ngại quan ngại nữa sao? Huống chi, ngôi chí tôn ko thể nhằm khuyết lâu, nhưng mà ý thoái tháo lui của Hoàng thượng thì vẫn quyết, Hoàng thượng vẫn dứt khoát lựa chọn người không giống bọn họ làm cho nối ngôi, liệu tao không thích nghe theo dõi nhưng mà được chăng? Nhị bác sĩ được Hoàng thượng lựa chọn cũng chính là ý trời, trời vẫn ban mang lại nhưng mà không sở hữu và nhận là đem tội ấy. Xin quan liêu Thái úy hãy xét kỹ". Mùa thu, mon Chạp, mái ấm vua sai quan liêu Nội thị Phán thủ là Phùng Tá Chu, quan liêu Nội hành khiển Tả ty Lang trung là Trần Chí Hoành, những tướng tá văn võ vô ngoài và những viên quan liêu lại hãy quản lí lãnh thuyền Long, sẵn sàng pháp giá bán cho tới phủ Cương Tinh nhưng mà đón Thái Tổ. Đến ngày mùng một mon Chạp năm cơ [năm Ất Dậu-cuối năm 1225, đầu xuân năm mới 1226], con cái của Trần Thừa là Trần Cảnh nhân việc nhường nhịn ngôi nhưng mà lên thực hiện vua ở bên trên năng lượng điện Thiên An. Rồi tôn Thuận Trinh hậu thực hiện Thái hậu, giáng Chiêu Hoàng xuống thực hiện Chiêu Thánh Hoàng hậu. Đổi niên hiệu là Kiến Trung. Thái thượng hoàng cùng theo với u của ngài là bà Thái hậu Đàm thị rời khỏi ở điểm miếu Phù Liệt, lấy hiệu là Huệ Quang Thiền sư.
|
” |
— Đại Việt sử lược - "kỷ Huệ Tông"[chú mến 9] |
Quá trình nhưng mà Lý Chiêu Hoàng truyền ngôi mang lại bọn họ Trần, vấn đề kể từ sách Đại Việt sử ký toàn thư chép đem ý xác định là vì Trần Thủ Độ đứng sau và thao túng, tầm quan trọng của Trần Thừa và Lý Huệ Tông trọn vẹn bị lược quăng quật đi:
“ | Một hôm, Cảnh khi ấy mới mẻ lên 8 tuổi tác, cần lưu giữ việc bưng nước cọ, nhân thế vô hầu phía bên trong. Chiêu Hoàng nhìn thấy thực hiện ưa, từng khi tập luyện tối mang lại gọi Cảnh cho tới nằm trong đùa, thấy Cảnh ở phần tối thì đằm thắm cho tới trêu chọc, hoặc tóm lấy tóc, hoặc đứng lên bóng. Có một hôm, Cảnh bưng chậu thau nước hầu, Chiêu Hoàng tắm lấy tay vốc nước té ướt át,ướt đẫm cả mặt mũi Cảnh rồi mỉm cười trêu, cho tới Lúc Cảnh bưng khăn chầu thì lấy khăn ném mang lại Cảnh. Cảnh không đủ can đảm trình bày gì, về trình bày ngầm với Thủ Độ. Thủ Độ nói: "Nếu thực như vậy thì bọn họ tao trở nên hoàng phái thường bị khử tộc đây?".
Lại một hôm, Chiêu Hoàng lại lấy khăn chầu ném mang lại Cảnh, Cảnh lễ rồi nói: "Bệ hạ đem buông tha tội mang lại thần không? Thần van lơn vâng mệnh". Chiêu Hoàng mỉm cười và nói: "Tha tội mang lại ngươi. Nay ngươi vẫn biết trình bày tinh đó". Cảnh lại về trình bày với Thủ Độ. Thủ Độ sợ hãi việc bật mý thì bị thịt cả, bấy giờ mới mẻ tự động rước gia nằm trong đằm thắm mến vô vào cung cấm. Thủ Độ ngừng hoạt động trở nên và những cửa ngõ cung, sai người coi lưu giữ, những quan liêu vô chầu ko được vô. Thủ Độ loan báo rằng: "Bệ hạ vẫn đem ông xã rồi". Các quan liêu đều vâng tiếng, van lơn định ngày vô chầu. Tháng ấy, ngày 21, những quan liêu vô chầu lễ mừng. Xuống chiếu rằng: "Từ xưa nước Nam Việt tao vẫn đem Đế vương vãi trị thiên hạ. Duy triều Lý tao vâng Chịu đựng mệnh trời, đem cả tứ biển khơi, những tiên thánh truyền nối rộng lớn nhì trăm năm, chỉ vì như thế thượng hoàng đem dịch, ko người nối dõi, thế nước nghiêng nguy khốn, sai trẫm nhận minh chiếu, cố gượng gạo đăng quang, từ trước cho tới giờ trước đó chưa từng đem việc ấy. Khốn nỗi trẫm là nữ giới chúa, tài đức đều thiếu hụt, ko người trợ giúp, giặc cướp nổi lên như ong, làm thế nào nhưng mà lưu giữ nổi ngôi báu nặng nề nề? Trẫm dậy sớm thức khuya, chỉ sợ hãi ko đảm nhận nổi, vẫn suy nghĩ lần người hiền hậu lộc quân tử nhằm nằm trong hùn chủ yếu trị, sớm hôm khẩn khoản cho tới thế là với rồi, Kinh ganh đua đem trình bày "Quân tử lần chúng ta, lần mãi ko được, thức ngủ ko nguôi, lâu thay cho lâu thay". Nay trẫm suy chuồn tính lại 1 mình, duy đem Trần Cảnh là kẻ văn hóa học đầy đủ vẻ, thực thể cơ hội quân tử hiền hậu nhân, oai nghi đàng hoàng, đem tư hóa học thánh thần văn võ, mặc dù cho tới Hán Cao Tổ, Đường Thái Tông cũng ko rộng lớn được. Sớm hôm suy nghĩ chín kể từ lâu nghiệm coi nên nhường nhịn ngôi báu, nhằm thỏa lòng trời, mang lại xứng lòng trẫm, mong chờ đồng lòng rất là, nằm trong hùn vận nước, tận hưởng phúc thăng bình. Vậy tía cáo thiên hạ nhằm quý khách điều biết".
|
” |
— Đại Việt Sử ký Toàn thư - "Chiêu Hoàng bạn dạng kỷ" |
Xem thêm: người xấu nhất thế giới là ai
Theo cơ, Lý Chiêu Hoàng đăng quang vô mon 6 năm Ất Dậu (năm 1225) và nhường nhịn ngôi vô mon 11, chỉ vỏn vẹn ngay sát nửa năm bên trên ngai vàng vàng.
Sự việc Phùng Tá Chu khuyên nhủ can ko được ghi cụ thể ở Toàn thư nhưng mà chỉ ghi ở Sử lược, song Lúc biên chép về việc việc nhường nhịn ngôi thì Ngô Sĩ Liên vẫn loại gián tiếp xác nhận mẩu truyện Phùng Tá Chu khuyên nhủ Huệ Tông nhường nhịn ngôi bọn họ Trần: "Các quan liêu bấy giờ không một ai suy nghĩ gì cho tới xã tắc, làm cho Phùng Tá Chu viện dẫn việc Lữ hậu và Võ hậu thực hiện cớ nhưng mà trở nên rời khỏi việc Chiêu Hoàng nhường nhịn ngôi mang lại bọn họ Trần, ấy là người dân có tội với bọn họ Lý". Như vậy chứng minh vấn đề Phùng Tá Chu tác động chuyện Huệ Tông ra quyết định lựa chọn Trần Cảnh thực hiện rể kể từ Sử lược là đúng mực. Sách Khâm ấn định Việt sử thông giám cương mục đem tiếng nhận định và đánh giá rằng:
“ | Thực là sự việc kỳ lạ, xuyên suốt ngàn xưa ko hề đem. Các triều đại Bắc phương trước đó chưa từng đem chuyện được nước như thế khi nào. Kìa như bọn họ Sài nối mái ấm Chu vẫn chính là chuyện lạ[chú mến 10], tuy nhiên cũng ko kỳ lạ cho tới như vậy. Xem rời khỏi cũng chẳng qua loa như bọn Vương Mãng và Dương Kiên cơ thôi. Dầu chẳng mượn danh tức thị "Bệ hạ đem chồng", thiên hạ thế này dĩ nhiên cũng về phần mình bọn họ Trần. Họ Trần lấy được nước, đều là nhờ sức lực lao động Thủ Độ, gần giống vua Thuận Trị mái ấm Thanh với Đa Nhĩ Cổn, chứ Trần Thái Tông đem gì xứng đáng tán tụng đâu? Cho nên mái ấm Trần không tồn tại miếu hiệu là Thái Tổ.
Cái cớ thực hiện mang lại mái ấm Trần thừa hưởng nước lâu nhiều năm là nhờ công đức Thánh Tông và Nhân Tông đấy chăng.
|
” |
— Khâm ấn định Việt sử thông giám cương mục - "Chính biên, quyển loại V" |
Nửa đời sau[sửa | sửa mã nguồn]
Sau Lúc nhường nhịn ngôi, Lý Chiêu Hoàng được lập thực hiện vợ vua, trở nên vị vợ vua trẻ con tuổi tác nhất vô lịch sử hào hùng, vì như thế Lúc cơ bà mới mẻ 8 tuổi tác. Bà công cộng sinh sống với Trần Thái Tông rộng lớn 10 năm, không tồn tại biên chép gì ví dụ về bà vô xuyên suốt thời hạn này.
Năm Đinh Dậu, Thiên Ứng Chính Bình loại 6 (1237), rộng lớn 10 năm nhưng mà Thái Tông nằm trong Chiêu Thánh không tồn tại con cái, Thái sư Trần Thủ Độ nằm trong Thiên Cực công chúa lo ngại sợ hãi huyết hệ hoàng tộc bị đứt đoạn, nên xay Thái Tông cần quăng quật Chiêu Thánh nhằm lấy chị dâu là Thuận Thiên Công chúa đang sẵn có bầu 3 mon. Trần Thái Tông cảm nhận thấy chuyện này hổ ngượng, đang được tối trốn ngoài kinh trở nên nhằm lên bắt gặp sư Phù Vân ở Yên Tử nương nhờ. Trần Thủ Độ một vừa hai phải dụ dỗ một vừa hai phải tạo nên mức độ xay, sau cùng Thái Tông cũng cần Chịu đựng nghe theo dõi. Thuận Thiên Công chúa được lập thực hiện vợ vua thay cho thế, Chiêu Thánh bị giáng thực hiện "công chúa" - tức sản phẩm nước ngoài mệnh phụ[9]. Vì chuyện này, Hoài vương vãi Trần Liễu nổi loàn ở sông Cái, nhiều năm nhiều mon không ngừng nghỉ. Cuối nằm trong, Trần Liễu cho tới van lơn Thái Tông buông tha tội, nhì bạn bè ôm nhau khóc thảm thiết. Sau cơ, Liễu được thay đổi phong hiệu thực hiện "An Sinh vương" (安生王), được ban những vùng Yên Sinh, Yên Phụ, Yên Dưỡng, Yên Hưng, Yên Bang thực hiện ấp thang mộc (nay nằm trong nhì thị xã Đông Triều và Yên Hưng, tỉnh Quảng Ninh). Những tướng tá sĩ và binh lính theo dõi Trần Liễu làm mưa làm gió đều bị xử tử[10].
Từ ấy cho tới rộng lớn trăng tròn năm tiếp theo, chủ yếu sử ko hề trình bày hành trạng của bà. Sách "Lý Chiêu Hoàng - Một đời sóng gió" của Lê Thái Dũng đem trình bày về một truyền thuyết rằng Chiêu Thánh sau khoản thời gian bị giáng vẫn xuống tóc bên trên miếu Linh Tiên của buôn Giao Tự (nay nằm trong xã Kim Sơn, thị xã Gia Lâm, Hà Nội), mặc dù thế văn bạn dạng chứng tỏ rất rất mơ hồ[11]. Năm Mậu Ngọ, Nguyên Phong năm loại 8 (1258), sau trận chiến với quân group Mông Cổ trong đợt người Nguyên vô cướp, Trần Thái Tông gả Chiêu Thánh mang lại quan liêu Ngự sử trung tướng tá Lê Phụ Trần, vốn liếng thương hiệu Lê Tần (黎秦), người Ái Châu[chú mến 11], vì như thế đem công phò hùn mái ấm Vua nên được Thái Tông ban thương hiệu "Phụ Trần" (có nghĩa hùn bọn họ Trần) và ban mang lại chức Ngự sử đại phu, sách An Nam chí lược ghi Lê Phụ Trần được phong "Nhập nội Phán thủ" (入內判首) và còn được ban tước đoạt "Bảo Văn hầu" (保文侯)[12]. Khi ra quyết định ban hít, Thái Tông còn nói: "Trẫm không tồn tại khanh, thì đâu đem ngày này. Khanh hãy nỗ lực nhằm nằm trong được hoàn toàn vẹn về sau"[13].
Đầu năm Mậu Dần, niên hiệu Báo Phù loại 6 (1278), mon 3, Chiêu Thánh Công chúa Lý thị tạ thế, lâu 61 tuổi tác. Bà tạ thế sau ngay sát một năm tròn trĩnh đối với Trần Thái Tông (qua đời năm 1277). Khi bà Chiêu Thánh được gả mang lại Lê Phụ Trần thì bà vẫn ở vào lúc năm 40 tuổi tác, nhì người sinh sống cùng nhau hai mươi năm, sinh rời khỏi đàn ông là Thượng vị hầu Lê Tông, phụ nữ là Ứng Thụy Công chúa thương hiệu là Khuê. Chính sử ko chép điểm táng và lễ thức của bà Chiêu Thánh, và mặc dù Lúc tạ thế bà vẫn đơn thuần "Chiêu Thánh Công chúa", tuy nhiên hậu thế vẫn thông thường gọi bà theo dõi tôn hiệu "Lý Chiêu Hoàng".
Nhìn nhận[sửa | sửa mã nguồn]
Cuộc đời của Lý Chiêu Hoàng thông thường được nhìn nhận là thảm kịch Lúc trở nên con cái rối chủ yếu trị khi còn vượt lên trước nhỏ. Có một trong những chủ ý việc thông thường Lý Bát Đế (tức Đền Đô) chỉ thờ 8 vị vua mái ấm Lý là vì như thế sụp đổ tội Lý Chiêu Hoàng làm mất đi mái ấm Lý, đôi khi còn nhận định rằng người đương thời lên án và coi trách cứ nhiệm trọn vẹn vì thế Lý Chiêu Hoàng. Trước đôi mắt, địa thế căn cứ vô cuốn sách chủ yếu sử số 1 của nước ta là Đại Việt sử ký toàn thư được biên soạn vô thời Lê sơ, thế gian Lê đánh giá việc triều Lý thất lạc trọn vẹn vì thế số trời nhưng mà ko cần là lỗi một cá thể kể từ Lý Chiêu Hoàng. Sử gia Ngô Sĩ Liên Lúc bàn về sự việc này còn có nói:
“ |
Đến thời Huệ Tông, khuôn mẫu ô nhiễm mang lại thiên hạ vẫn in sâu lắm, nhưng mà mái ấm Vua ko cần người xuất sắc giang trưởng thành, bề tôi hùn nước thì nhu nhược yếu hèn thông thường, mong muốn chữa trị khuôn mẫu độc vẫn sâu sắc thì thực hiện thế này được. Huống chi mái ấm Vua lại bị triệu chứng hiểm, chữa trị ko ngoài, lại không tồn tại đàn ông nhằm nối nghiệp rộng lớn, thế là vấn đề nguy khốn vong vẫn xuất hiện rồi. Tục truyền rằng Lý Thái Tổ Lúc vừa mới được thiên hạ, xa xăm giá bán về Cổ Pháp ngự đùa miếu ở hương thơm Phù Đổng, đem thần nhân đề thơ ở cột miếu rằng: "Nhất bất công đức thủy, Tuỳ duyên hoa trần gian. Quang quang đãng trùng chiếu chúc. Một hình ảnh nhật đăng san" (Có nghĩa: Một chén nước công đức của Phật, theo dõi duyên sinh hoá ở trần gian. Sáng rực nhì lượt đuốc rọi, mặt mũi trời gác núi là không còn bóng). Sư miếu là Vạn Hạnh rước bài xích thơ ấy nhấc lên. Lý Thái Tổ coi đoạn rồi nói: "Việc của thần nhân thì ko thể hiểu được". Người đời truyền tụng, không một ai biết thơ ấy trình bày thế này. Đến Lúc mái ấm Lý thất lạc, mới mẻ mang lại bài xích thơ ấy là nghiệm. Vì kể từ đời Huệ Tông trở lên tới mức Thái Tổ là tám hoánh, nhưng mà Huệ Tông thương hiệu là "Sảm", tức là mặt mũi trời gác núi, không còn bóng. Thế thì mái ấm Lý được nước là tự động trời, thoát nước cũng chính là tự động trời vậy.
|
” |
— Đại Việt sử ký toàn thư - "Chiêu Hoàng bạn dạng kỷ" |
Bên cạnh cơ, về sự việc tái ngắt hít của Chiêu Hoàng nhưng mà người sáng tác là Trần Thái Tông, sách Toàn thư chê trách cứ nặng nề tiếng việc mái ấm Vua đem bà là bà xã cũ, không chỉ có thế còn là một Cựu vua, gả mang lại Lê Phụ Trần là lũ tôi. Ngô Sĩ Liên viết lách gay gắt: "Vua tôi mái ấm Trần khinh thường đạo bà xã ông xã lại thấy ở phía trên lượt nữa".
Sự việc sau tử vong của Lý Chiêu Hoàng nối tiếp được vọng gác thổi với thật nhiều truyền thuyết. Sách Việt sử xài án, một cuốn sử đời Lê trung hưng vì thế Ngô Thì Sĩ biên soạn vẫn đem chép lại thuyết dân gian giảo rằng bà vẫn nhảy hồ nước tự động sát. Nguyên văn: "Bà Chiêu Thánh thất lạc. Bà đã biết thành giáng là Công chúa, rồi gả mang lại Phụ Trần, lúc ấy thất lạc vẫn 61 tuổi tác. Hiện ni ở tỉnh Bắc Giang, đem váy đầm Minh Châu, đằm thắm váy đầm đem phiến đá to tát, người tao để lại rằng bà Chiêu Thánh cắp hòn đá nhảy xuống váy đầm nhưng mà bị tiêu diệt, bên trên bờ váy đầm đem miếu Chiêu Hoàng. Đó là thổ dân điểm cơ bênh vực hồi mộ mang lại bà Chiêu Hoàng nhưng mà đề ra thuyết ấy! Bà Chiêu Hoàng nhất sinh rời khỏi là kẻ dâm, cuồng, lấy ông xã ko một vừa hai phải lứa song, đâu còn tiết trinh như tiếng người tao truyền lại". Do thời đại vẫn trôi qua loa, thời kỳ Lê trung hưng vẫn đem tầm nhìn hà khắc rộng lớn với chuyện về Lý Chiêu Hoàng, ở bên cạnh chê bai bọn họ Trần như cũ thì cuốn sách này cũng phê phán Lý Chiêu Hoàng rất rộng trong những công việc tái ngắt giá bán này. Ngoài nhận định và đánh giá Chiêu Hoàng "nhất sinh là kẻ dâm cuồng" như bên trên, thì còn tồn tại đánh giá khác:
“ |
Xưa Hầu Cảnh rước bà xã Thái tử gả mang lại tướng tá Quách Nguyên Kiến, Kiến kể từ chối rằng: "Đâu đem Quý phi lại giáng thực hiện bà xã người thường", rồi ko Chịu đựng nhìn mặt mũi bà phi ấy. Phụ Trần nhận sự gả ấy, lại ko vày thương hiệu nghịch tặc tặc còn tồn tại lộc tâm. Tại nước Ngô đem người fake cỏ người thương nát nhừ cầu thân, người bà xã giận dỗi nhưng mà bị tiêu diệt, ko Chịu đựng nhục; ni bà Chiêu Thánh mừng rỡ mến sự gả cơ, lại ko được vày người thanh nữ thông thường dân còn tồn tại liêm sĩ. Ôi! Dâm phong ở trong nhà Trần tập dượt nhiễm vẫn quen; bà Thiên Cực là Thái hậu nhưng mà lấy người lũ tôi, bà Thuận Thiên là chị dâu nhưng mà lấy em ông xã, cho nên vì thế giờ đây bà Chiêu Thánh cũng chính là Hoàng hậu nhưng mà lấy người lũ tôi thực hiện ông xã, Phụ Trần là lũ tôi nhưng mà lấy bà Hậu thực hiện bà xã, u ấy con cái ấy, chị ấy em ấy, bà xã ấy ông xã ấy, vua ấy tôi ấy, thiệt ko vày ráng thú.
|
” |
— Việt sử xài án - "Nhà Trần, Thái Tông Hoàng đế" |
Học fake Lê Thái Dũng vô cuốn "Lý Chiêu Hoàng - Một đời sóng gió" đem ghi lại một tương truyền rằng trước lúc tạ thế, bà Lý Chiêu Hoàng vẫn về thăm hỏi quê Cổ Pháp (Bắc Ninh) và tạ thế bên trên cơ. Khi thất lạc, tóc bà vẫn đen sạm nhánh, môi vẫn đỏ lòe như son, má vẫn tươi tắn như hoa đào[14], cũng vì như thế những vấn đề này nhưng mà vô sách còn trình bày một fake thiết rằng Lý Chiêu Hoàng được gả mang lại Lê Phụ Trần là 1 trong "thế thân", nhưng mà Lý Chiêu Hoàng thực tiễn vẫn còn đó ở vô cung, hoặc vẫn tạ thế, hoặc vẫn xuống tóc, song những điều bên trên nhưng mà Lê Thái Dũng biên chép đều chỉ mang ý nghĩa truyền mồm của dân gian giảo, trọn vẹn ko sẽ là triệu chứng cứ. Sau Lúc thất lạc, chủ yếu sử ko chép về điểm Lý Chiêu Hoàng được táng, song ko biết kể từ khi nào nhưng mà đem vấn đề rằng Lý Chiêu Hoàng được táng ở bìa rừng Báng, phía tây Thọ Lăng Thiên Đức (nơi táng của những vị Vua mái ấm Lý), vậy nên thế gian sau lập thông thường thờ gọi là Long Miếu (đền Rồng) - lúc này bên trên Đình Bảng, thị xã Từ Sơn, (tỉnh Bắc Ninh)[15]. Cũng theo dõi Lê Thái Dũng, sở dĩ Lý Chiêu Hoàng ko được thờ công cộng bên trên thông thường Đô nhưng mà cần thờ riêng biệt vì như thế bà là kẻ bị coi là đem tội với dòng tộc Lý Lúc nhằm thất lạc mái ấm Lý[14].
Nhà thơ Tản Đà đem bài xích thơ Vịnh Lý Chiêu Hoàng như sau:
- Quả núi Tiên Sơn đem lưu giữ công
- Mà em rước nước nhằm theo dõi chồng
- Ấy ai ranh mãnh tài dan díu
- Những chuyện hoa tình đem biết không?
- Một gốc mận già[chú mến 12] thôi cũng phải
- Hai trăm năm lẻ thế là xong
- Hỏi thăm hỏi sư cụ miếu Chân Giáo
- Khách khứa mái ấm ai áo nón sầm uất.
Ở Từ Sơn (Bắc Ninh) vẫn còn đó câu ca dao thác tiếng Chiêu Hoàng trách cứ Trần Cảnh về sự việc này:
- Trách người quân tử bạc tình
- Chơi hoa rồi lại bẻ cành chào bán rao![16]
Hậu duệ[sửa | sửa mã nguồn]
- Với Trần Thái Tông Trần Cảnh (có ngờ vực vấn):
- Hoàng hoàng thái tử Trần Trịnh (陳鄭), ko ghi rõ rệt là Chiêu Hoàng sinh rời khỏi ở ngẫu nhiên sách sử này. Trong sách Toàn thư, Thái tử Trịnh ko được ghi năm sinh nhưng mà chỉ ghi hôm ấy thất lạc, Ngô Sĩ Liên bèn cho rằng "vừa sinh rời khỏi vẫn mất", chứ trọn vẹn ko chắc chắn rằng Thái tử là một vừa hai phải sinh vẫn thất lạc, càng ko nói đến việc Thái tử vì thế Chiêu Hoàng sinh ra[17].
- Với Báo Văn hầu Thiếu sư Lê Phụ Trần:
- Lê Tông (黎琮)[18], đàn ông có một không hai, được ban tước đoạt Thượng vị hầu. Có suy luận đấy là Báo Nghĩa vương vãi Trần Bình Trọng.
- Ứng Thụy công chúa, thương hiệu Khuê (珪)[18], phụ nữ có một không hai. Không rõ rệt hành trạng. Tiểu thuyết của Lê Thái Dũng gọi là "Lý Chiêu Hoàng - Một đời sóng gió" đem vấn đề ghi vô "Niên biểu Lý Chiêu Hoàng" rằng công chúa lấy Trạng vẹn toàn Trần Cố, quê quán xã Phạm Triền, thị xã Thanh Miện, phủ Hạ Hồng, lộ Hải Đông (nay là thôn Phạm Lý, xã Ngô Quyền, thị xã Thanh Miện, Hải Dương), đỗ Kinh trạng vẹn toàn khoa Bính Dần. Hiện ko rõ rệt Lê Thái Dũng lấy vấn đề này ở đâu.
Quan hệ với Trần Bình Trọng[sửa | sửa mã nguồn]
Không đem bất kì biên chép lịch sử hào hùng này đằm thắm Lý Chiêu Hoàng với Trần Bình Trọng đem mối liên hệ cật ruột gì hay là không.
Sách Toàn thư chỉ nói: "Vương (tức Báo Nghĩa vương vãi Trần Bình Trọng) là loại dõi Lê Đại Hành", và PGS. Tiến sĩ Trần chống Chí vô cuốn "Bối cảnh ấn định đô Thăng Long và sự nghiệp của Lê Hoàn" vẫn nhờ vào "Lê triều miệu duệ" và "Cổ Mai bi ký" nhằm giả thiết Trần Bình Trọng là con cái của Lê Phụ Trần, và Trần chống Chí nhấn mạnh vấn đề "nếu Phụ Trần chỉ lấy 1 mình Chiêu Thánh Công chúa" thì Trần Bình Trọng hoàn toàn có thể là con cái của Lê Phụ Trần với Lý Chiêu Hoàng[19]. Nếu thực sự như thế, thì Lý Chiêu Hoàng là nước ngoài tổ khuôn mẫu nhiều đời của Trần Minh Tông Trần Mạnh - con cháu 4 đời của Trần Thái Tông, vì như thế u của Minh Tông là Chiêu Từ Hoàng thái hậu - phụ nữ của Trần Bình Trọng.
Xem thêm: acsimet là ai
Trong văn hoá đại chúng[sửa | sửa mã nguồn]
Chú thích[sửa | sửa mã nguồn]
Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]
- ^ Trung Sơn (ngày 17 mon một năm 2016). “Chuyện không nhiều biết về nữ vương có một không hai ở Việt Nam”. VnExpress.
- ^ Ngô Sĩ Liên (1697), "Bản kỷ・Quyển 4, Huệ Tông Hoàng đế": Đinh Sửu, [Kiến Gia] năm loại 7 [1217], (Tống Gia Định năm loại 10). Mùa xuân, mon 3, vua từ từ trừng trị điên, đem Lúc tự động xưng là Thiên tướng tá giáng, tay ráng giáo và mộc, cắm cờ nhỏ vô búi tóc, đùa múa kể từ sớm cho tới chiều ko nghỉ ngơi, Lúc thôi đùa nghịch tặc thì sụp đổ các giọt mồ hôi, nóng giãy khát nước, tợp rượu ngủ li suy bì cho tới ngày sau mới mẻ tỉnh. Chính sự ko quyết đoán, phó thác cả mang lại Trần Tự Khánh. Quyền rộng lớn nội địa từ từ về phần mình kẻ không giống.
- ^ Ngô Sĩ Liên (1697), "Bản kỷ Quyển 4, Huệ Tông Hoàng đế": Mùa sầm uất, mon 12, sách phong [Thuận Trinh] phu nhân thực hiện Hoàng hậu, phong Tự Khánh thực hiện Thái uý phụ chủ yếu, mang lại anh trai Tự Khánh là Trần Thừa (tức Thượng hoàng mái ấm Trần) thực hiện Nội thị Phán thủ...
- ^ Ngô Sĩ Liên (1697), "Bản kỷ・Quyển 4, Huệ Tông Hoàng đế": Nhâm Ngọ, [Kiến Gia] năm loại 12 [1222], (Tống Gia Định năm loại 15). Mùa xuân, mon 2, phân tách nội địa thực hiện 24 lộ, lộ phân tách mang lại công chúa ở, lấy những hoành nô nằm trong lệ và quân nhân bạn dạng lộ, phân tách nhau thực hiện giáp.
- ^ Ngô Sĩ Liên (1697), "Bản kỷ・Quyển 4, Huệ Tông Hoàng đế": Mùa sầm uất, mon 10, xuống chiếu lập công chúa Chiêu Thánh thực hiện Hoàng hoàng thái tử nhằm truyền ngôi mang lại. Vua xuống tóc ở miếu Chân Giáo vô đại nội. Chiêu Thánh đăng quang, thay đổi niên hiệu là Thiên Chương Hữu Đạo năm loại 1, tôn hiệu là Chiêu Hoàng.
- ^ Ngô Sĩ Liên (1697), "Bản kỷ・Quyển 4, Chiêu Hoàng": Ất Dậu, Thiên Chương Hữu Đạo năm thứ hai [1125], (Từ mon 12 về sau là niên hiệu Trần Thái Tông Kiến Trung năm loại 1; Tống Lý Tông Hú, Báo Khánh loại 1). mùa ông, mon 10, xuống chiếu tuyển chọn con trẻ của mình của quan liêu viên vô ngoài sung vô những sắc dịch vô nội, như lục hỏa Thị cung nước ngoài, Chi hậu, Nội nhân Thị nội, ngày tối thay cho phiên nhau chầu hầu.
- ^ Ngô Sĩ Liên (1697), "Bản kỷ・Quyển 3, Nhân Tông Hoàng đế": Mùa hạ, mon 6, Thái úy Lý Thường Kiệt bị tiêu diệt... Thường Kiệt người phường Thái Hòa, trở nên Thăng Long, nối đời thực hiện quan liêu, nhiều nối tiếp lược, tài năng thực hiện tướng tá. Khi còn không nhiều tuổi tác, vì như thế vẻ mặt mũi tươi tắn rất đẹp được sung thực hiện Hoàng môn chi hậu theo dõi hầu Thái Tông, thăng dần dần cho tới chức Nội thị sảnh đô tri.
- ^ “Nhà Lý (21/11/1009-10[20]/1/1226)- Xây dựng và bảo đảm an toàn khu đất nước”.
- ^ Ngô Sĩ Liên (1697), "Bản kỷ・Quyển 5, Thái Tông Hoàng đế": Đinh Dậu, [Thiên Ứng Chính Bình] năm loại 6 [1237], (Tống Gia Hy năm loại 1)... Lập công chúa Thuận Thiên bọn họ Lý, là bà xã của Hoài vương vãi Liễu, anh vua, thực hiện Thuận Thiên vợ vua, giáng Chiêu Thánh làm mướn chúa. Bấy giờ Chiêu Thánh không tồn tại con cái nhưng mà Thuận Thiên vẫn tư tưởng Quốc Khang được 3 mon. Trần Thủ Độ và Thiên Cực công chúa bàn kính với vua là nên mạo nhận lấy nhằm thực hiện chổ dựa về sau, cho nên vì thế đem mệnh lệnh ấy.
- ^ Ngô Sĩ Liên (1697), "Bản kỷ・Quyển 5, Thái Tông Hoàng đế": Lấy khu đất Yên Phụ, Yên Dưỡng, Yên Sinh, Yên Hưng, Yên Bang mang lại Liễu thực hiện ấp thang mộc. Nhân khu đất được phong, nhưng mà Liễu mang tên hiệu là Yên Sinh vương vãi (hay An Sinh vương). Binh bộ đội [theo Liễu] làm mưa làm gió ở sông Cái đều bị thịt.
- ^ Lê Thái Dũng (2011), Lý Chiêu Hoàng - Một đời sóng gió, tr. 34-35.
- ^ Lê Tắc, quyển 15: Lê Tần, người Ái Châu, tính hoà kính, học tập rộng lớn, Thái vương vãi (tức Trần Thái Tông) dùng để làm Hàn trưởng (翰長). Mùa sầm uất năm Đinh Tỵ, theo dõi Vương chống Ngột Lương Hợp Thai, binh bại, nằm trong Vương giong ngựa chạy cho tới Phạm Gia Báo, bắt gặp đem Phạm Cụ Chích rước binh cho tới cứu giúp, quan liêu binh (quân Nguyên) thịt Cụ Chích, Thái vương vãi chạy ngoài cho tới bến Lãnh Mỹ mới mẻ lên thuyền, kỵ binh xua đuổi theo dõi kịp, nhắm Thái vương vãi loạn xị, Tần lấy ván thuyền bao phủ mang lại Vương chạy ngoài. Thái vương vãi lưu giữ công, phong Tần thực hiện Báo Văn hầu, Nhập nội Phán thủ.
- ^ Ngô Sĩ Liên (1697), "Bản kỷ・Quyển 5, Thái Tông Hoàng đế"
- ^ a b Lê Thái Dũng, sách vẫn dẫn, tr. 69.
- ^ “Vụ đập nát nhừ nhằm xây mới mẻ thông thường thờ Lý Chiêu Hoàng”. báo Thanh Niên. ngày 12 tháng bốn năm 2009.
- ^ Tuyển tập dượt Nguyễn Tường Phượng, tr. 585.
- ^ Ngô Sĩ Liên (1697), "Bản kỷ・Quyển 5, Thái Tông Hoàng đế": Quý Tỵ, Thiên Ứng Chính Bình năm thứ hai [1233]; Hoàng hoàng thái tử Trịnh thất lạc. (Xét quy tắc chép sử: Hoàng hoàng thái tử sinh, vớ cần chép rõ rệt ngày, mon, năm sinh; Lúc thất lạc cũng vậy. Đây chỉ chép Lúc thất lạc, có lẽ rằng là một vừa hai phải mới mẻ sinh vẫn bị tiêu diệt ngay lập tức, nên ko chép tháng ngày sinh).
- ^ a b Ngô Sĩ Liên (1697), "Bản kỷ・Quyển 5, Thánh Tông Hoàng đế", chữ Hán: 昭聖下嫁輔陳二十餘年,生男上位侯琮、女應瑞公主珪。
- ^ Trần chống Chí (2005), phần "Bàn thêm thắt về việc nghiệp cứu giúp nước và hậu duệ của Lê Hoàn" vô cuốn Bối cảnh ấn định đô Thăng Long và sự nghiệp của Lê Hoàn, Nhà Xuất bạn dạng Thành Phố Hà Nội.
Nguồn tham ô khảo[sửa | sửa mã nguồn]
- Ngô Sĩ Liên (1697). Đại Việt sử ký toàn thư.
- Khuyết danh (1377). Đại Việt sử lược.
- Lê Tắc. An Nam chí lược.
- Lê Thái Dũng (2008). Giở trang sử Việt. NXB Đại học tập Quốc gia Thành Phố Hà Nội.
- Lê Thái Dũng (2011). Lý Chiêu Hoàng - Một đời sóng gió. NXB Văn học tập.
- Trần chống Chi (2005), Bối cảnh ấn định đô Thăng Long và sự nghiệp của Lê Hoàn, NXB Thành Phố Hà Nội.
- Nguyễn Tường Phượng (1996), Tuyển tập dượt Nguyễn Tường Phượng, NXB Văn học tập.
Ghi chú[sửa | sửa mã nguồn]
- ^ Lý Chiêu Hoàng là vị "Nữ hoàng" có một không hai tuy nhiên ko cần là "vị vua nữ giới giới" có một không hai, vày trước cơ Trưng Trắc vẫn lên thực hiện Nữ vương vãi.
Việc này hoàn toàn có thể lý giải như sau: "Nữ vương" và "Nữ hoàng" đều Có nghĩa là vị quân công ty đem nam nữ nữ giới, tuy nhiên vua là tước đoạt hiệu song lập và thông thường sẽ là to hơn tước đoạt Vương. Trưng vương vãi là "Nữ vương", còn Chiêu Hoàng là "Nữ hoàng", cả nhì bà đều là kẻ có một không hai đem tước đoạt hiệu của tớ, tuy nhiên cả nhì bà đều là Nữ quân công ty của lịch sử hào hùng nước ta. - ^ Các quan liêu Nội thị như thể Thị vệ của triều Nguyễn, đều ko cần là kẻ bị thiến (hoạn quan). Lúc này cơ chế cung đình vẫn ko vượt lên trước nóng bức về tính chất "bất khả xâm phạm" của phái nam đáp ứng vô cung.
- ^ Có chủ ý vì như thế Chiêu Thánh là nữ giới nên thời điểm hiện tại xứng đáng lẽ cần gọi là "Hoàng thái nữ", tuy nhiên trong sách Toàn thư đúng mực ghi thương hiệu là "Hoàng thái tử". Nguyên vì thế có lẽ rằng chữ "Tử" (子) vốn liếng dĩ vô thời xưa cũng chỉ cả đàn ông láo nháo phụ nữ. Ví dụ ấy đem Công tử Khuynh, rồi vô Luận ngữ đem đoạn: "Khổng Tử dĩ kì huynh chi tử thê chi" (孔子以其兄之子妻之), nghĩa "Khổng Tử lấy con gái của anh ý mình gả mang lại [ông Nam Dung]).
- ^ Nguyên văn bạn dạng chữ Hán: 冬十月,詔昭聖公主爲皇太子以傳位,帝出家,居大内真教禪寺。昭聖即位,改元天彰有道元年,尊號曰昭皇。
- ^ Nguyên văn bạn dạng chữ Hán: 冬十月,詔選内外官員子弟充内色役,六火侍宫外,祗侯、内人侍内,日夜番上侍從。
Chức "Lục hỏa Thị cung ngoại" có lẽ rằng là 6 group (hỏa) trực bên phía ngoài cung, còn "Chỉ hầu" hoặc "Chi hậu", nằm trong "Nội nhân Thị nội", đều là những chức hầu thân thiết Thiên tử, trực thuộc khối hệ thống Nội thị sảnh (内侍廳). Hệ thống này tế bào phỏng theo phong cách Hán-Đường, sử dụng cả thái giám (người bị thiến) láo nháo sĩ nhân thông thường, xuất hiện tại khoảng chừng đầu triều Lý[7]. Do những chức này đáp ứng đem ca riêng biệt vô tẩm năng lượng điện cá thể ở trong nhà Vua, nhưng mà hậu phi lại ở chống không giống, nên nên đời xưa ko đề xuất người đảm nhận là thái giám. - ^ Đều là những chức quan liêu đảm nhận việc hầu cận vua, trực nằm trong Nội thị sảnh.
- ^ Lưu ý cho tất cả những người tra cứu giúp, sách "Đại Việt sử lược" bạn dạng gốc đã biết thành rước sang trọng Trung Quốc cùng với nhiều cỗ sử liệu không giống sau tiến độ Minh nằm trong vào thời gian cuối đời Trần. Tư liệu được tìm hiểu thêm lúc này thực tế bắt đầu từ sách "Việt sử lược" được những học tập fake Trung Quốc thuế tập dượt lại rồi biên soạn vô pho đại bách khoa Khâm ấn định tứ khố toàn thư bên dưới triều đại mái ấm Thanh. Vì vậy nhưng mà sách này vẫn giáng tước đoạt vị hoàng tộc của toàn bộ triều đại nước ta được biên lại xuống tước đoạt Vương.
- ^ Cuốn sách Sử lược này được ghi vô đời Trần, vậy nên, ko thể ghi húy của Trần Thái Tông, chỉ hoàn toàn có thể ghi tách trở nên ["Mỗ"].
- ^ Bản chữ Hán: 王以女主而幼為憂,召馮佐周謀曰:"朕以不德,獲戻於天,絶無繼嗣,傳位於女。以一隂而御羣陽,衆所不與,必致悔亡。以吾觀之,莫若逺法唐堯,近體仁祖,擇其賢者而授之。今所見太尉仲子某,年雖冲幼,相貌非常,必能濟世安民。欲以為子,而主神器。仍以昭王配之。卿等為朕言於太尉。"太祖亦未之信。左輔阮正吏謂太祖曰:"阮氏之有國也,賢君六七作,其餘德遺澤,入人也深。一旦遽以異姓為嗣,意其試之以觀我何如耳。茍因而受之,天下必謂太尉實有篡逆之志。"太祖欲從之,上品奉御陳守度曰:"左輔之言非也。假如上王有子,反欲遜於二郎,揆之於義,則不可奉詔。今以無嗣,欲擇賢而付之,此乃上王逺法堯舜之真讓,又何疑哉?况天位不可久曠,而上王遜避之意已决,别選他姓為嗣,雖欲不臣事之,其可得乎?且上王以二郎為嗣,乃天意也。天與不取,反受其咎。願太尉熟思之。"冬十二月,命内侍判首馮佐周、内行遣左司郎中陳智宏,將内外文武臣僚,領龍舟,備法駕,赴星罡府,迎我太宗。以是年十二月初一日受禪,即位於天安殿,尊順貞皇后為太后,降昭王為昭聖王后,改元建中。太上王與其母譚太后出居扶列寺,號惠光禪師。以建中二年八月丙戌,薨於善教寺,廟號惠宗,在位十五年有竒。改元者一,曰建嘉,凡十五年。壽三十三,殯於安華府寳光寺。
- ^ Ý trình bày Chu Thế Tông Sài Vinh, ông vốn liếng là loài người anh của Sài thị - bà xã Chu Thái Tổ đời Ngũ đại Thập quốc. Về sau Sài Vinh được sản xuất con cái nuôi của Chu Thái Tổ, nối căn nhà Chu.
- ^ Học fake Trần chống Chi địa thế căn cứ vô "Cổ Mai bi ký" và "Lê triều miêu duệ" nhận định rằng Lê Tần là con cái của danh tướng tá Lê Khâm - người dân có công hùn Trần Thái Tổ Trần Thừa tấn công dẹp Hoài Đạo vương vãi Nguyễn Nộn. tin tức này vẫn đơn thuần nhờ vào bia ký nằm trong phả hệ được biên soạn vô đời sau, trong những khi những sách đương thời ngoài trình bày Lê Tần là kẻ Ái Châu rời khỏi thì cũng ko trình bày gì thêm thắt.
- ^ Mận là chữ "Lý" (李), ám chỉ mái ấm Lý vẫn suy.
Xem thêm[sửa | sửa mã nguồn]
- Nhà Lý
- Nhà Trần
- Trần Thái Tông
- Trần Thủ Độ
- Lý Huệ Tông
- Hoàng hậu Thuận Thiên
- Lê Phụ Trần
- Linh Từ Quốc Mẫu
- Trần Liễu
Liên kết ngoài[sửa | sửa mã nguồn]
- Vụ đập nát nhừ nhằm xây mới mẻ thông thường thờ Lý Chiêu Hoàng bên trên báo Thanh Niên, rời khỏi ngày 12 tháng bốn năm 2009.
Bình luận